Yürüyüş Şekli Hastalık Tanısı Koydurabilir mi?
| Bedriye Nur Üstün |
Lewy cisimcikli demans (LCD), Alzheimer hastalığından (AH) sonra ikinci en sık görülen dejeneratif demans tipidir. Alzheimer ve Parkinson hastalıklarının patolojik spektrumunu paylaşan, kortikal nöronlarda Lewy cisimciklerinin yaygın olarak görüldüğü, motor ve psikiyatrik belirtilerle ilerleyen bir hastalıktır. LCD, semptomlarındaki büyük benzerlikler sebebiyle AH ile karıştırılabilmekte ve LCD hastalarına AH tanısı sıkça konulabilmektedır.
Ekim 2019’da Alzheimer’s and Dementia adlı dergide yayınlanan bir çalışma [Alzheimers Dement. 2019 Oct;15(10):1367-1377] LCD ve AH hastalarının yürüyüş bozukluklarının, hastalıklara özgü nöropatolojik temelleri yansıtan farklı niteliklere sahip olduğunun ilk kanıtlarını sunuyor. Çalışmada yürüyüşleri çeşitli parametrelere göre değerlendirilmek ve hastalıklara ait yürüyüş imzaları oluşturulmak üzere 45 LCD’li, 36 AH’li birey ve kontrol grubunu oluşturan 29 kişi seçilmiş. Çalışmaya katılan bireylerin tamamı 60 yaşın üzerinde olup iki dakika boyunca aralıksız yürüyebiliyormuş. Katılımcılar çeşitli ölçümlerin yapıldığı bir yolda yürütülmüş ve 16 adet yürüyüş özelliği açısından değerlendirilmeye alınmış. Yapılan yürüyüş analizi hasta bireyleri kontrol grubundan ayırarak demansın varlığını gösterebilmenin yanı sıra demansın alt tiplerinin de birbirinden ayırt edilebilmesini sağlayacak sonuçlar vermiş. Öyle ki kontrol grubu ile kıyaslandığında değerlendirilen 16 parametre içerisinden adım uzunluğu değişikliği, adım süresi değişikliği, adım süresi asimetrisi, sallanma süresi asimetrisi ve durma süresi asimetrisi değerlerinin LCD hastalarında AH hastalarına göre daha büyük farklılıklar gösterdiği saptanmış.
LCD’nin erken evrelerinde bazal ganglionlar ve ilişkili ağlarda hasar meydana geldiği için belirgin yürüme bozuklukları daha erken meydana gelir. Buna karşılık AH patolojisi hastalığın erken evrelerinde temporal lobda meydana gelir ve hastalığın son evrelerine kadar bazal ganglionlara yayılmaz. Araştırmacılar yürüyüş ve prefrontal korteks aracılı bilişsel işlevler arasındaki ilişkinin LCD’de AH’den daha belirgin görünüyor olmasının sebebinin bu olabileceğini düşünmektedir. Ayrıca araştırmacılar LCD’de gözlenen daha büyük yürüyüş asimetrisinin bazal ganglionun striatum parçasındaki tek taraflı dejenerasyondan kaynaklanabileceğini ileri sürmektedir.
Her ne kadar elde edilen veriler, yürüyüş bozuklukları ile nöropatolojinin ilişkilendirilmesinde çeşitli görüntüleme teknikleri, biyokimyasal ve genetik testlerle ilerletilmeye ihtiyaç duysa da bu çalışma AH ve LCD’deki yürüyüş asimetrisini inceleyen ve özgün yürüyüş imzaları oluşturan ilk çalışma olma niteliğini taşımaktadır. Bununla birlikte araştırmacılar gerçekleştirdikleri çalışmanın demans tanısının konulmasında yürüyüş analizi kullanımının klinik bir araç olarak değerlendirilmesine temel teşkil edeceği ve bu sayede daha az zahmet ve maliyetle tanı konulabileceği kanaatindedirler.
