Esnek Programım Ağrısız Başım
Murat Can Çelik
Ülkemizde de sıkça tartışılan bir konudur intern ve asistan doktorların nöbet günlerinde 32 saati bulan mesaileri. Sağlık çalışanları bu süreyi aşırı olarak niteleyip hafifletilmesini isterken, hastane kapasitelerini zorlayan hasta sayıları, söz konusu isteği imkansız hale gelmiştir. Zaman içerisinde belli bazı düzenlemelere gidilmiş olsa da, nihai çözüm hala getirilebilmiş değildir.
Mart 2019’da halihazırda kullanılmakta olan standart mesai programının, daha esnek bir programla değiştirilmesinin hasta güvenliği açısından sorun oluşturmayacağını gösteren bir makale yayımlandı [N Engl J Med. 2019 Mar 7;380(10):905- 914]. Makaleye göre, esnek program ile standart programı karşılaştırmak için, ABD’de, 2015-2016 yılları arasında, asistan doktor eğitimi bulunan 63 dahiliye servisi ile anlaşılmış. 63 servisten 31’i standart mesai saatlerine göre çalışacak şekilde ayarlanmış. Geri kalan 32’sinde ise mesai saatlerinin ayarlanması servis yöneticilerine bırakılarak esnek bir program oluş turulmuş. Söz konusu esnek programda, haftalık maksimum 80 saatlik çalışma süresi aynı kalacak şekilde, mesai saatlerinin uzunluğu ve mesailer arası geçirilmesi gereken zaman esnek tutulmuş. İki programı kıyaslayabilmek için de programların birbirilerine karşı üstünlükleri olup olmadığını gösteren bir klinik çalışma metodu kullanılmış.
Programlar ayarlanıp çalışmaya başlandıktan bir yıl sonra, çalışmaya katılan servislerdeki hastaların kayıtları incelenmiş. İki programdan elde edilen sonuçların karşılaştırılması amacıyla, öncelikle hastaların taburcu olduktan sonraki otuz gün içerisinde gerçekleşen ölüm oranları takip edilmiş. Sonuçta esnek programın uygulandığı servislerdeki ölüm oranıyla standart programın uygulandığı servislerdeki ölüm oranı arasındaki fark anlamlı olmayınca esnek programın servislerde uygulanması, hasta güvenliği açısından, standart program kadar güvenli bulunmuş. Ayrıca hastaların hastanede kalma süresinin uzamasına, hastaneye ödedikleri ücrete ve taburcu olmalarını takiben 7 gün içindeki ölüm sayıları gibi parametrelere bakılmış. Sonuç olarak esnek program ile standart program karşılaştırmasında esnek program aleyhine bir fark tespit edilememiş.
Çalışmanın sonuçları topluca yorumlandığında, ABD’deki sistemde, servis çalışanlarına kendi mesai saatlerini ayarlama izni vermenin, herkesin standart olarak her gün aynı saatlerde çalıştığı programdan daha verimsiz olmayacağı söylenmiş. Makalenin sunduğu kanıtlar ışığında, bu tarz bir esnek program uygulamasının yaygınlaşmasının servis çalışanları adına faydalı olacağı sonucuna varılabilir.
